Hart- en vaatziekten, ook wel cardiovasculaire ziekten genoemd, zijn aandoeningen die het hart en de bloedvaten aantasten. Ze vormen een van de grootste gezondheidsproblemen wereldwijd en zijn een belangrijke oorzaak van sterfte en invaliditeit. De meest voorkomende hart- en vaatziekten zijn coronaire hartziekte (waaronder hartaanvallen), beroertes, hypertensie (hoge bloeddruk), hartfalen, en perifere vaatziekten.

Soorten hart- en vaatziekten

1. Coronaire hartziekte: Dit is een aandoening waarbij de kransslagaders, die bloed naar het hart vervoeren, vernauwd raken door de opbouw van vetachtige afzettingen, ook wel plaques genoemd. Dit kan leiden tot angina pectoris (pijn op de borst) en hartaanvallen (myocardinfarcten).
2. Beroerte (CVA): Een beroerte treedt op wanneer de bloedtoevoer naar een deel van de hersenen wordt onderbroken, meestal door een bloedstolsel (ischemische beroerte) of door een gescheurd bloedvat (hemorragische beroerte). Dit kan ernstige schade aan de hersenfuncties veroorzaken.
3. Hypertensie: Hoge bloeddruk is een chronische aandoening waarbij de kracht van het bloed tegen de wanden van de bloedvaten te hoog is. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals hartaanvallen, beroertes en hartfalen.
4. Hartfalen: Hartfalen ontstaat wanneer het hart niet in staat is om voldoende bloed rond te pompen om aan de behoeften van het lichaam te voldoen. Dit kan worden veroorzaakt door verschillende factoren, waaronder coronaire hartziekte, hypertensie en hartklepafwijkingen.
5. Perifere vaatziekten: Deze aandoening treft de bloedvaten buiten het hart en de hersenen, meestal de slagaders in de benen. Het kan leiden tot pijn en krampen tijdens het lopen en kan de kans op hartaanvallen en beroertes verhogen.

Risicofactoren

Hart- en vaatziekten worden beïnvloed door een combinatie van genetische en leefstijlfactoren. De belangrijkste risicofactoren zijn:

• Roken: Roken beschadigt de wanden van de bloedvaten en verhoogt het risico op atherosclerose (slagaderverkalking).
• Ongezonde voeding: Een dieet rijk aan verzadigde vetten, transvetten, zout en suiker kan bijdragen aan de ontwikkeling van hart- en vaatziekten.
• Lichamelijke inactiviteit: Een gebrek aan lichaamsbeweging kan leiden tot obesitas, hoge bloeddruk en diabetes, die allemaal risicofactoren zijn voor hart- en vaatziekten.
• Overgewicht en obesitas: Overmatig lichaamsgewicht verhoogt de kans op hypertensie, hoog cholesterolgehalte en diabetes.
• Alcoholgebruik: Overmatig alcoholgebruik kan leiden tot hoge bloeddruk, hartfalen en beroertes.
• Diabetes: Mensen met diabetes hebben een verhoogd risico op hart- en vaatziekten vanwege de schade die hoge bloedsuikerspiegels aan de bloedvaten kunnen veroorzaken.
• Hoge bloeddruk: Hypertensie dwingt het hart om harder te werken, wat kan leiden tot verdikking en verharding van de hartspier.
• Hoge cholesterolwaarden: Hoge niveaus van LDL-cholesterol (het “slechte” cholesterol) kunnen leiden tot plaquevorming in de bloedvaten.

Symptomen en diagnose

De symptomen van hart- en vaatziekten kunnen variëren afhankelijk van de specifieke aandoening. Enkele veelvoorkomende symptomen zijn:

• Pijn op de borst (angina pectoris)
• Kortademigheid
• Onregelmatige hartslag
• Vermoeidheid en zwakte
• Duizeligheid of flauwvallen
• Zwelling in de benen, enkels of voeten

De diagnose van hart- en vaatziekten omvat meestal een combinatie van lichamelijk onderzoek, bloedonderzoek, beeldvormende onderzoeken (zoals echocardiogrammen, CT-scans, en MRI’s) en functionele tests (zoals inspanningstests en elektrocardiogrammen).

Preventie en behandeling

Preventie is cruciaal bij het verminderen van de incidentie van hart- en vaatziekten. Enkele belangrijke preventieve maatregelen zijn:

• Gezonde voeding: Eet een dieet rijk aan groenten, fruit, volle granen, magere eiwitten en gezonde vetten.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Streef naar ten minste 150 minuten matige intensiteitsoefening per week.
• Niet roken: Stop met roken en vermijd blootstelling aan tweedehands rook.
• Gewichtsbeheersing: Behoud een gezond lichaamsgewicht door een evenwichtige voeding en regelmatige lichaamsbeweging.
• Beperking van alcoholgebruik: Drink alcohol met mate.
• Stressmanagement: Beheers stress door middel van technieken zoals meditatie, yoga of ademhalingsoefeningen.
• Regelmatige gezondheidscontroles: Laat regelmatig uw bloeddruk, cholesterolgehalte en bloedsuikerspiegel controleren.

De behandeling van hart- en vaatziekten kan variëren afhankelijk van de ernst en de specifieke aandoening. Mogelijke behandelingsopties zijn:

• Medicatie: Geneesmiddelen zoals bloeddrukverlagers, cholesterolverlagers, bloedverdunners en medicijnen om de hartfunctie te verbeteren.
• Chirurgie: In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn, zoals bypassoperaties, angioplastiek (dotteren) of het plaatsen van stents om verstopte bloedvaten te openen.
• Leefstijlveranderingen: Aanpassingen in dieet, lichaamsbeweging en stressmanagement kunnen de progressie van hart- en vaatziekten helpen vertragen of voorkomen.

Conclusie

Hart- en vaatziekten vormen een ernstige bedreiging voor de volksgezondheid wereldwijd. Door bewust te zijn van de risicofactoren en preventieve maatregelen te nemen, kunnen we de kans op het ontwikkelen van deze ziekten aanzienlijk verminderen. Een gezonde levensstijl, regelmatige medische controles en het naleven van de behandelingsadviezen van zorgverleners zijn essentieel om hart- en vaatziekten te voorkomen en te beheren.

Lees ook: De ziekte van Parkinson.